Ngày 2-10, tại Hà Nội, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia) đã tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Thảm họa Làng Nủ - nguyên nhân và giải pháp phòng tránh”.
Trong buổi hội thảo, các nhà khoa học đã công bố kết quả nghiên cứu và điều tra thực địa về trận lũ quét - lũ ống xảy ra vào ngày 10-9 tại thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai.
Theo PGS-TS Nguyễn Châu Lân từ Trường Đại học GTVT và nhóm cộng sự, khối lượng đất đá và nước khổng lồ, lên tới 1,6 triệu m³, đã ập xuống ngôi làng nhỏ với 37 hộ dân.
Khối sạt trượt này xuất phát từ đỉnh núi Con Voi, cách Làng Nủ khoảng 3,6km và trong quá trình di chuyển đã bị tắc nghẽn tại một khu vực hẹp chỉ rộng khoảng 100m, cách điểm phát sinh sạt lở khoảng 2km.
Vị trí này vô tình tạo thành một đập chắn tự nhiên, làm tăng nguy cơ vỡ lũ.
Thời điểm xảy ra lũ, lượng mưa tại khu vực rất lớn, với tổng lượng mưa tích lũy lên tới 633mm, trong đó lượng mưa theo giờ đạt 57mm, khiến khối lũ bùn đá di chuyển cực kỳ nhanh.
Các nhà khoa học sử dụng mô hình 3D kết hợp dữ liệu thực địa và ảnh vệ tinh để tính toán, đã xác định, dòng lũ chỉ mất khoảng 5 phút (300 giây) để từ đỉnh núi tràn xuống ngôi làng.
Vận tốc dòng lũ ở đoạn dốc núi Con Voi đạt tới 20m/giây, nhưng khi tới khu vực bằng phẳng dưới Làng Nủ, vận tốc giảm xuống còn khoảng 2-3m/giây.
Dù vận tốc đã giảm, nhưng vẫn quá nhanh để người dân có thể kịp thoát thân, theo ông Lân nhận định.
Trận lũ ống này không chỉ là hiện tượng đơn lẻ, mà đã xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới. Ông Lân dẫn chứng thảm họa lũ ống tương tự như ở Làng Nủ đã xảy ra tại TP Seoul, Hàn Quốc vào năm 2011.
Để phòng tránh thảm họa tương tự, các nhà khoa học khuyến cáo người dân nên tránh xây dựng nhà ở gần bờ suối và các khu vực có nguy cơ sạt lở.
Hiện tại, các tỉnh miền núi như Hà Giang, Lào Cai… đã xuất hiện nhiều vết nứt địa chất, đủ để các cơ quan chức năng có thời gian ứng phó.
Một trong những giải pháp trước mắt là che phủ các vết nứt bằng vải bạt, kết hợp với hệ thống dẫn và thoát nước ngang, nhằm ngăn nước thấm sâu vào lòng đất, hạn chế nguy cơ sạt lở.
“Đây là biện pháp đơn giản mà các địa phương có thể nhanh chóng triển khai, sau đó sử dụng các phương án kỹ thuật khác để xử lý vết nứt”, PGS-TS Nguyễn Châu Lân chia sẻ.
Trận lũ quét sáng 10-9 đã xóa sổ toàn bộ thôn Làng Nủ, nơi có 37 hộ dân với 158 nhân khẩu. Đến ngày 20-9, số người thiệt mạng ghi nhận là 54 người, 13 người mất tích và 14 người bị thương. Số người tránh được tai họa là 87 người.
