0,5% dân số Việt Nam mắc viêm khớp dạng thấp

Bệnh diễn tiến nặng do tự ý điều trị

Bệnh nhân là bà L.N.P, (57 tuổi, ngụ tại Sóc Trăng). Cách đây 6 năm, bà P. bị sưng đau khớp bàn tay và khớp cổ tay hai bên. Tình trạng đau kéo dài nhưng bà P. không đến bệnh viện điều trị và tự mua thuốc về uống.

Thời gian đầu bà P. thấy giảm sưng đau khớp rõ rệt. Tiếp tục uống loại thuốc này trong vòng 2 năm, các khớp hai tay của bà lại bị sưng, đau nhiều, biến dạng nhẹ khớp bàn tay hai bên.

Lo lắng vì bàn tay bị biến dạng, bà P. đến khám tại khoa Nội Cơ xương khớp BV Đại học Y Dược TPHCM trong tình trạng sưng đau các khớp cổ tay, khớp bàn tay, khớp liên đốt gần hai tay, khớp gối, khớp cổ chân hai bên. 

Sau khi xét nghiệm và chụp X-quang bàn tay, các bác sĩ cho biết bà bị viêm khớp dạng thấp, biến chứng dính khớp cổ tay. Sau đó người bệnh được điều trị bằng thuốc dạng uống nhưng chỉ giảm sưng đau các khớp khoảng 20%.

Nhận định đây là trường hợp kém đáp ứng với thuốc dạng uống, các bác sĩ quyết định điều trị thuốc sinh học cho người bệnh. Sau 2 đợt truyền thuốc, mỗi đợt cách nhau 1 tháng, người bệnh giảm sưng đau khớp đáng kể. Sau 6 tháng điều trị, người bệnh được xét nghiệm lại các bilan viêm và các chỉ số viêm giảm nhiều.

Người bệnh rất hài lòng với kết quả điều trị. Đến nay, người bệnh vẫn đang điều trị thuốc sinh học truyền mỗi tháng.

Các kiểu biến dạng khớp thường gặp trong viêm khớp dạng thấp

Trường hợp khác, là anh N.N.A., (45 tuổi, ngụ tại Tiền Giang). Cách đây nửa năm, anh A. bị sưng đau các khớp bàn tay, cổ tay, đầu gối hai bên, đi lại sinh hoạt rất khó khăn. Khi đến khám tại khoa Nội cơ xương khớp, anh A. được chẩn đoán viêm khớp dạng thấp.

Sau 3 tháng được điều trị bằng thuốc, các khớp giảm sưng đau nhiều, anh A. gần như trở lại sinh hoạt và làm việc bình thường như trước khi mắc bệnh.

Tuy nhiên sau khi điều trị được 6 tháng, anh A. thấy tình trạng bệnh đã ổn nên không điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ mà nghe theo một quảng cáo trên mạng về các thuốc bổ khớp rồi tự mua về uống trong vòng 6 tháng. Thời gian đầu, anh A. không đau khớp nhiều, nhưng sau đó vài tháng, tình trạng đau khớp nặng hơn trước đây khiến anh không thể đi lại, phải cần người hỗ trợ vệ sinh cá nhân. 

Khi quay lại BV tái khám, lúc này khớp cổ tay 2 bên đã cứng khớp, các khớp bàn tay, khớp khuỷu, khớp cổ chân và khớp gối sưng đau. Người bệnh được điều trị bằng thuốc Methotrexate và sau đó là thuốc sinh học. Sau 2 tháng, anh A. giảm đau nhiều và có thể đi lại được. Sau 6 tháng điều trị, tình trạng đau khớp cải thiện đáng kể, anh A. đã có thể trở lại sinh hoạt như trước kia.

Theo TS.BS. Cao Thanh Ngọc – Trưởng khoa Nội cơ xương khớp BV Đại học Y Dược TPHCM, những sai lầm thường trong quá trình điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp bao gồm: người bệnh khi bị sưng khớp không đến cơ sở y tế để được khám sớm mà thường đến khi bệnh đã trở nặng, hoặc không khám đúng chuyên khoa Nội cơ xương khớp dẫn đến việc không được điều trị tối ưu.

Nguy hiểm hơn, người bệnh thường tự mua thuốc uống không theo toa của bác sĩ, trong đó thuốc thường có chứa thành phần corticoid. Khi dùng các thuốc này trong thời gian đầu, người bệnh rất hài lòng vì hiệu quả giảm đau và giảm sưng khớp khá nhanh.

Tuy nhiên khi dùng kéo dài, người bệnh không còn đáp ứng với thuốc, bắt đầu xuất hiện biến chứng do bệnh như biến dạng khớp và bị tác dụng phụ của thuốc như da mỏng, bầm máu ở da, tay chân teo, bụng to, kiểu hình cushing, dễ loãng xương sớm. 

Bên cạnh đó, một số người bệnh khi được điều trị đúng, tình trạng bệnh cải thiện thì lại tự ý ngưng thuốc dẫn đến bệnh bùng phát trở lại nghiêm trọng hơn. “Nếu không được điều trị kịp thời và đúng phương pháp thì hầu hết các trường hợp mắc viêm khớp dạng thấp sẽ dẫn đến đau nhức, biến dạng khớp, huỷ khớp, mất khả năng lao động hoặc tàn phế. Những tổn thương ngoài khớp như tổn thương mô kẽ trong VKDT, suy tim… đều có thể dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống nặng nề, thậm chí tử vong”, TS.BS. Cao Thanh Ngọc chia sẻ.

Dấu hiệu nhận biết viêm khớp dạng thấp

Theo TS BS. Cao Thanh Ngọc cho biết, dấu hiệu sớm trong viêm khớp dạng thấp là đau và sưng khớp. Khớp viêm có thể sưng, nóng, song thường ít tấy đỏ. Tình trạng viêm khớp được cho là đang hoạt động nếu đau khi sờ nắn hoặc khi vận động khớp thụ động. Sưng khớp có thể là sưng nề phần mềm quanh khớp hoặc sưng tại khớp.

Sưng tại khớp thường kèm theo các dấu hiệu của tràn dịch khớp. Bệnh có thể bắt đầu ở một khớp và không đối xứng, chẳng hạn như khớp gối, song đa số các trường hợp trong vòng vài tuần đến vài tháng sẽ phát triển thành viêm nhiều khớp với tính chất đối xứng, thông thường ảnh hưởng tới các khớp cổ tay, khớp bàn ngón tay, khớp ngón gần, khuỷu, vai, háng, gối, cổ chân và các khớp nhỏ ở bàn chân.

TS.BS Cao Thanh Ngọc đang khám cho người bệnh viêm khớp dạng thấp

Tương tự, người bệnh có thể có hội chứng đường hầm khuỷu tay, đường hầm cổ chân do chèn ép thần kinh trụ ở khuỷu tay hoặc thần kinh chày sau ở cổ chân. Ngoài ra, người bệnh có thể có viêm bao thanh dịch mỏm khuỷu, kén hoạt dịch Baker vùng khoeo chân. Các biểu hiện cột sống nếu có chủ yếu giới hạn ở cột sống cổ, đặc biệt là C1-C2. Ở những trường hợp nặng có thể có bán trật khớp đội trục gây chèn ép tủy cổ. Ngoài ra, bệnh có thể biểu hiện ở mắt, phổi và tim mạch.

Theo TS.BS. Cao Thanh Ngọc, nếu không được điều trị kịp thời, khớp viêm do viêm khớp dạng thấp có thể tiến triển đến biến dạng do tổn thương phá hủy khớp, gân, dây chằng...

Các kiểu biến dạng khớp thường gặp trong viêm khớp dạng thấp gồm: cổ bàn tay bị lệch về phía xương trụ (bàn tay gió thổi), cổ tay hình lưng lạc đà, ngón tay người thùa khuy (co gấp khớp ngón gần và quá duỗi của khớp ngón xa), ngón tay hình cổ cò (quá duỗi khớp ngón gần và gấp khớp ngón xa).

TS.BS. Cao Thanh Ngọc khuyến cáo, để điều trị bệnh hiệu quả, người bệnh cần đến bệnh viện sớm và khám chuyên khoa Nội cơ xương khớp, tuân thủ điều trị và theo dõi bệnh định kỳ dù khi bệnh đã ổn. Điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp thường phải kéo dài vài năm để đạt được hiệu quả kéo dài và ổn định nên khi muốn ngưng thuốc phải có ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.