Chiều tối 7-5, Bộ Ngoại giao Việt Nam chủ trì buổi họp báo quốc tế về việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trong vùng biển Việt Nam. Tại buổi họp báo, ông Ngô Ngọc Thu, Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Cảnh sát biển Việt Nam cho biết, lúc 12 giờ ngày 7-5, Trung Quốc đồng thời sử dụng máy bay số hiệu 8321 bay trên không phận tàu CSB 8003 nhằm uy hiếp các tàu của Việt Nam. Các tàu của Trung Quốc được trang bị vũ khí đều mở bạt che súng, pháo để sẵn sàng sử dụng bất cứ lúc nào.
Tàu Trung Quốc dùng vòi rồng phun nước uy hiếp tàu Việt Nam.
Trung Quốc trắng trợn uy hiếp Việt Nam
Theo ông Ngô Ngọc Thu, Trung Quốc đã đưa đến hiện trường khoảng 80 tàu các loại tham gia bảo vệ, phục vụ hoạt động giàn khoan HD981, trong đó có 7 tàu quân sự (đã nắm và ghi rõ số hiệu 2 tàu: tàu hộ vệ tên lửa 534, tàu tấn công nhanh 753) cùng 33 tàu hải giám, hải cảnh, ngư chính, tàu cá, tàu phục vụ khác. Hành động của Trung Quốc trên thực địa, khi các tàu của Việt Nam ra tiến hành kiểm tra, ngăn chặn hoạt động trái phép của giàn khoan HD891 thì tàu Trung Quốc với sự hỗ trợ của máy bay, đâm thẳng vào tàu Việt Nam, dùng vòi rồng công suất lớn nhắm thẳng vào tàu Việt Nam bắn nước, khiến tàu bị hư hỏng thiết bị, gây thương tích cho 6 kiểm ngư viên.
Cụ thể, 8 giờ 10 ngày 3-5, tàu Hải cảnh 44044 của Trung Quốc đã chủ động đâm thẳng vào mạn phải tàu Cảnh sát biển 4033 của Việt Nam, cách vị trí giàn khoan khoảng 10 hải lý, làm hư hỏng máy phải và trang thiết bị, rách một vết dài 3m, rộng 1m. Khoảng 8 giờ 30 ngày 4-5, tàu Hải cảnh 44103 đã chủ động đâm thẳng vào tàu Cảnh sát biển 2012 của Việt Nam, do tàu 2012 tăng tốc vòng tránh nên vết đâm rộng 1m². Ngoài đâm vào các tàu cảnh sát biển Việt Nam, tàu Trung Quốc chủ động đâm, bắn nước vào hàng loạt tàu của Việt Nam, làm hư hỏng tàu và bị thương một số kiểm ngư viên. Đến 12 giờ ngày 7-5, tàu Hải cảnh 3411 của Trung Quốc đã đâm thẳng vào tàu Cảnh sát biển 8003 của Việt Nam. Hành động trắng trợn uy hiếp của Trung Quốc đã gây tình trạng hết sức căng thẳng trên thực địa.
Tàu Trung Quốc dùng vòi rồng phun nước uy hiếp tàu Việt Nam.
Sau khi nắm được tin và di chuyển, vị trí dự kiến đặt giàn khoan HD981, lực lượng thực thi pháp luật Việt Nam đã có mặt kịp thời ngăn chặn, phát tín hiệu yêu cầu giàn khoan và các tàu của Trung Quốc rời khỏi vùng biển Việt Nam. Lực lượng chức năng của Việt Nam đã thể hiện kiên trì, kiềm chế trước sự hung hăng, ngang ngược của tàu Trung Quốc. Việt Nam không sử dụng tàu quân sự vào các hoạt động ngăn chặn, đấu tranh. Trung Quốc đã vi phạm quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam. Các hoạt động xâm phạm của Trung Quốc nằm trên tuyến hàng hải đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, đe dọa nghiêm trọng đến an ninh hàng hải, ảnh hưởng đến các nước trong khu vực và trên thế giới.
Tại buổi họp báo, Việt Nam cũng đã công bố video cho thấy các tàu của Trung Quốc với sự yểm trợ của máy bay, hung hăng ngăn cản tàu Việt Nam đang thực thi pháp luật.
Việt Nam kiên quyết bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình
Cũng tại buổi họp báo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia Trần Duy Hải cho biết, phía Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng trao đổi với phía Trung Quốc về việc trên. Riêng Bộ Ngoại giao đã có 8 cuộc giao thiệp nghiêm túc với Trung Quốc tại Hà Nội và Bắc Kinh. Trong các cuộc giao thiệp, phía Việt Nam khẳng định và nhấn mạnh: “Khu vực giàn khoan HD981 và các tàu bảo vệ của Trung Quốc hoạt động hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam; hoạt động của giàn khoan và các tàu bảo vệ của Trung Quốc đã vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam theo quy định của Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển 1982, vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) và các thỏa thuận có liên quan khác giữa lãnh đạo cấp cao hai nước cũng như Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc”.
Quang cảnh buổi họp báo quốc tế tại Hà Nội.
Trong khi đó, phía Trung Quốc cho rằng “hoạt động của giàn khoan HD981 là hoạt động dầu khí bình thường của Trung Quốc ở khu vực phía Nam đảo “Trung Kiến” (tức đảo Tri Tôn) thuộc quần đảo “Tây Sa” (tức quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam), không liên quan gì đến thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam”. Ông Trần Duy Hải cho biết, phía Việt Nam đã hoàn toàn bác bỏ và kiên quyết không chấp nhận quan điểm sai trái này của Trung Quốc.
Việc phía Trung Quốc bất chấp giao thiệp của phía Việt Nam vẫn không rút giàn khoan nói trên cùng các tàu dịch vụ dầu khí và các tàu bảo vệ ra khỏi vùng biển của Việt Nam rõ ràng là hành động cố tình và có chủ ý xâm phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Việt Nam yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan nói trên cùng các tàu, thiết bị, nhân sự có liên quan ra khỏi thềm lục địa của Việt Nam, bồi thường cho những thiệt hại mà tàu Trung Quốc đã gây ra cho người và phương tiện của Việt Nam. Việt Nam kiên quyết bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của mình phù hợp với luật pháp quốc tế.
THÀNH NAM
Việt Nam có thể kiện Trung Quốc ra Tòa án quốc tế
Tại buổi họp báo vào chiều tối 7-5, đại diện các cơ quan chức năng của Việt Nam đã trả lời những câu hỏi của phóng viên trong nước và quốc tế xung quanh vụ việc Trung Quốc đặt giàn khoan HD981 trái phép trên vùng biển Việt Nam ở tọa độ 15029’58” vĩ Bắc - 111012’06” kinh Đông.
- Phóng viên: Tại sao Việt Nam chưa sử dụng điện đàm, đường dây nóng cấp cao nhất của 2 nước? Nếu Trung Quốc phớt lờ những nỗ lực ngoại giao của Việt Nam, Việt Nam sẽ có phản ứng như thế nào?
>> Ông TRẦN DUY HẢI (Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia): Việt Nam đã sử dụng các đường dây nóng, Bộ Ngoại giao 2 nước, cấp Phó Thủ tướng, Ủy viên Quốc vụ, cũng như nêu với Trung Quốc sẵn sàng điện đàm ở lãnh đạo cấp cao và đang chờ Trung Quốc trả lời. Do tính chất nghiêm trọng của vấn đề, đe dọa hòa bình, ổn định, Việt Nam đã thông báo cho các nước ASEAN và các nước quan tâm khác có lợi ích ở khu vực này. Trong tiếp xúc, các nước bày tỏ lo ngại trước hành vi của Trung Quốc.
Chính sách nhất quán của Việt Nam là thông qua hòa bình, kiên trì để giải quyết tranh chấp. Vì chủ quyền thiêng liêng với đất nước, chúng ta sẽ sử dụng tất cả những biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
- Trung Quốc đã thật sự khoan thăm dò dưới đáy biển hay chưa? Nếu Trung Quốc không rút giàn khoan, thì Việt Nam sẽ có những hành động gì tiếp theo?
>> Ông NGÔ NGỌC THU (Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Cảnh sát biển Việt Nam): Giàn khoan làm công tác chuẩn bị tiến tới khoan thăm dò và đã được định vị ở các vị trí như trên bản đồ.
>> Ông TRẦN DUY HẢI: Việt Nam chủ trương thông qua các biện pháp hòa bình giải quyết tranh chấp. Hiện nay, kiên trì trao đổi với Trung Quốc để xử lý các vấn đề ở biển Đông. Việt Nam sẽ sử dụng mọi biện pháp hòa bình, phù hợp để bảo vệ quyền và lợi ích của mình.
- Hải quân Việt Nam có tham gia xua đuổi giàn khoan HD981 không, và có bị bất ngờ khi Trung Quốc đưa giàn khoan vào vùng biển của mình?
>> Ông NGÔ NGỌC THU: Hải quân Việt Nam chưa tham gia và không có mặt ở giàn khoan HD981. Việc di chuyển của giàn khoan HD981, đã được phía Việt Nam theo dõi và nắm bắt chặt. Theo công ước quốc tế, tàu thuyền, phương tiện nổi được quyền di chuyển bình thường ở vùng biển quốc tế. Việc Trung Quốc đặt giàn khoan HD981 tại vùng biển Việt Nam, Việt Nam kiên quyết đấu tranh theo tinh thần đảm bảo hòa bình, ổn định ở khu vực, đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông.
- Liệu Việt Nam sẽ đáp trả để bảo vệ chủ quyền hay không. Tàu Việt Nam có đâm vào tàu Trung Quốc hay không và đã có thiệt mạng về người chưa?
>> Ông NGÔ NGỌC THU: Dù tình hình thực địa căng thẳng, Trung Quốc chủ động đâm va, sử dụng trang bị trên tàu để phun nước. Cho đến hiện nay, chưa có người chết, nhưng đã có 6 kiểm ngư viên Việt Nam bị mảnh kính văng vào gây thương tích ở phần mềm. Tàu Trung Quốc chủ động đâm va, gây hư hỏng nhưng cảnh sát biển và kiểm ngư Việt Nam hết sức kiềm chế, tiếp tục bám trụ trên biển. Mọi sự chịu đựng có giới hạn, nếu tiếp tục đâm, sẽ có sự tự vệ tương tự để đáp lại.
- Báo chí Trung Quốc cho rằng Việt Nam gây hấn và liệu hành động của Trung Quốc có làm ảnh hưởng tới lòng tin về xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC)?
>> Ông TRẦN DUY HẢI: Việt Nam là nước yêu chuộng hòa bình, trải qua nhiều cuộc chiến tranh, chúng tôi mong muốn hòa bình, kiên trì dùng biện pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp. Việt Nam sẽ phải sử dụng tất cả biện pháp được quy định trong Hiến chương Liên hiệp quốc để bảo vệ mình trước những vấn đề nhạy cảm, nguy hiểm, đe dọa hòa bình, ổn định. Diễn đàn ASEAN luôn trao đổi về biển Đông, chắc chắn sẽ được trao đổi tại diễn đàn này.
- Trung Quốc cho rằng lực lượng vũ trang Việt Nam khống chế ngư dân Trung Quốc trong khu vực đó. Có hay không việc này?
>> Ông NGÔ NGỌC THU: Các lực lượng thực thi pháp luật của Việt Nam không hề bắt giữ, khống chế.
- Việt Nam có theo cách của Philippines là kiện Trung Quốc ra Tòa án quốc tế?
>> Ông TRẦN DUY HẢI: Việc giải quyết tranh chấp tại Tòa án quốc tế là biện pháp hòa bình. Tất cả biện pháp hòa bình đều có thể sử dụng. Việt Nam ưu tiên đàm phán thương lượng nhưng không loại trừ bất cứ biện pháp nào.
- Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam sẽ ứng phó như thế nào nếu Trung Quốc đưa giàn khoan đến những vị trí mà tập đoàn đang khai thác?
>> Ông ĐỖ VĂN HẬU (Tổng Giám đốc Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam - PVN): Lô 143-142 đang có giàn khoan HD981 khoan tìm kiếm thăm dò, chưa có phát hiện thương mại nào để khai thác dầu khí. PVN đã gửi thư cho Tổng Công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC) yêu cầu chấm dứt hành động sai trái này. Tôi tin rằng, với lực lượng bảo vệ của mình, Việt Nam sẽ không cho phép Trung Quốc tiếp cận bất cứ khu vực nào mà Việt Nam đang khai thác.
- Đặc điểm vùng biển mà giàn khoan HD981 đặt có tiềm năng thương mại hay không và khả năng khai thác đối với Trung Quốc sẽ như thế nào?
>> Ông ĐỖ VĂN HẬU: Cách phía Nam đảo Tri Tôn 30km, đảo Lý Sơn về phía Đông 180 hải lý, nước sâu trung bình khoảng 1.000m, giàn nửa nổi nửa chìm, định vị dùng neo hoặc chân vịt tại vị trí khoan. Việt Nam đã khảo sát nhiều, kể từ năm 1972 đã tiến hành khảo sát. Nghiên cứu của PVN, tiềm năng dầu khí ở khu vực này chưa được đánh giá kỹ. Chưa khoan vì đây là vùng nước sâu, chưa có thiết bị khoan ở khu vực này. Hoạt động khai thác dầu tập trung ở vùng biển nông hơn. Nếu có phát hiện thương mại, Trung Quốc có khai thác được không phụ thuộc vào các cơ quan bảo vệ của chúng ta. Để khai thác dầu khí ở một khu vực phải xây dựng nhiều công trình cố định, thăm dò thêm, đòi hỏi đầu tư tốn kém. Tôi không tin rằng trong tương lai gần, có thể khai thác dầu khí ở khu vực này.
BÍCH HẰNG (ghi)
Ông Ngô Mai Thịnh, đại diện Cục Kiểm ngư, Bộ NN-PTNT
Ngày 1-5, các tàu kiểm ngư đang thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát, thanh tra thủy sản trên vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam phát hiện giàn khoan nước sâu HD981 của Trung Quốc hạ đặt khoan thăm dò ở Nam Tri Tôn. Trong khi các tàu kiểm ngư (KN 761, 762, 763, 764, 765, 628, 629; 766, 767, 768, 769, 770) tiến hành tuyên truyền, ngăn cản, xua đuổi hành vi vi phạm chủ quyền nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam thì Trung Quốc vẫn tiếp tục có nhiều hành động vi phạm, đồng thời tăng cường lực lượng xuống bảo vệ nhằm đạt được mục đích hạ đặt giàn khoan để khoan thăm dò (ngày 2-5 có 27 tàu bảo vệ; ngày 3-5 có 37 tàu bảo vệ; đến 11 giờ ngày 3-5 có 46 tàu bảo vệ; ngày 5-5 có 66 tàu bảo vệ). Lực lượng bảo vệ của Trung Quốc đã tiếp cận và có hành động mở bạt pháo đe dọa, uy hiếp các tàu kiểm ngư của Việt Nam đang thực hiện nhiệm vụ trên biển ở khu vực trên. Cụ thể: các tàu hải cảnh chủ động húc đẩy, đâm va với tốc độ cao, góc tiếp cận lớn, rú còi, chiếu đèn pha, phun nước áp lực cao làm hư hại đến các tàu kiểm ngư Việt Nam.
Từ ngày 2 đến ngày 7-5, Trung Quốc thường xuyên sử dụng 2 - 3 tàu kèm 1 tàu Việt Nam để ngăn cản, đâm húc và phun nước áp lực cao làm hư hại 8 tàu kiểm ngư đang thực thi pháp luật trên biển, có tàu kiểm ngư bị tàu hải cảnh đâm, húc đẩy nhiều lần (KN 762 bị 9 lần vào các ngày 2, 3, 4 và 5-5). Cụ thể: Lúc 7 giờ 50 ngày 2-5, tàu KN 762 bị nhiều tàu Trung Quốc vây quanh (tàu dịch vụ HUAZE 7551; HC 46001, 46105 và tàu vận tải 5.000 tấn), mặc dù chấp nhận đâm va nhưng không thoát ra khỏi vòng vây, trong đó có 2 tàu hải cảnh đâm 4 lần vào mũi tàu làm móp lan can mũi; lúc 8 giờ 45 cùng ngày tàu KN 762 cơ động vòng tránh, bị tàu hải cảnh đâm vào mạn làm vỡ cửa kính, cửa sổ mạn. Lúc 10 giờ 30 ngày 2-5, KN 764 ở tọa độ 15020’ - 111008’ bị tàu dịch vụ DK-03 đâm làm hỏng mạn boong mũi, lan can lái mạn trái. Lúc 9 giờ ngày 3-5, Trung Quốc sử dụng lực lượng đông bao vây, chặn mũi, chặn đuôi và đâm thẳng vào tàu ta với vận tốc lớn. Hậu quả: tàu KN 765 bị đâm làm hỏng máy chính giữa, mạn phải bị móp méo.
Lúc 13 giờ 30 ngày 3-5, tàu KN 762 ở tọa độ 15025’ - 111009’ bị tàu hải cảnh phun nước áp lực cao làm vỡ kính đài chỉ huy, chập điện hỏng khí tài hàng hải. Lúc 13 giờ 45 ngày 3-5, tàu KN 629 bị tàu HC 12101 phun nước áp lực cao làm vỡ kính đài chỉ huy, hỏng máy lái. Lúc 14 giờ 45 ngày 3-5, tàu KN 628 bị tàu Trung Quốc phun nước áp lực cao làm bật nắp ăngten hệ thống Visat. Lúc 0 giờ 30 ngày 4-5, 1 tàu hải cảnh, 1 tàu dịch vụ số hiệu 242 chủ động tiếp cận rú còi, chiếu đèn pha vây ép va vào sau lái tàu KN 628. Lúc 15 giờ 30 ngày 4-5, tàu KN 629 bị đâm vỡ 2 kính khoang ngủ mạn trái, hệ thống điện bị chập; tàu KN 764 bị đâm hỏng be chắn sóng sau lái mạn trái sâu 2m, hỏng lan can boong trung. Tàu KN 762 bị tàu hải cảnh va húc 3 lần làm móp lan can mạn phải, hỏng radar, máy lái. Lúc 8 giờ 45 ngày 5-5, tàu KN 768 ở tọa độ 15029’ - 111007’ bị đâm nhưng không hư hỏng gì; tàu KN 770 ở tọa độ 15028’ - 111007’ bị tàu hải cảnh đâm móp boong trung bên trái sau lái dài khoảng lm; tàu KN 766 bị tàu hải cảnh phun nước làm vỡ 5 kính ở mạn và đài chỉ huy bên trái, làm chập điện hệ thống máy hàng hải. Lúc 9 giờ 45 ngày 5-5, tàu KN 762 bị tàu hải cảnh đâm làm biến dạng 3m tôn boong trung; tàu KN 629 bị hỏng máy phụ; tàu KN 761 bị đâm nhưng không hư hỏng gì. Lúc 16 giờ ngày 5-5, tàu KN 764 bị tàu hải cảnh đâm làm sập tôn boong trung tại xương sườn 23 mạn trái, vách phòng ngủ bị móp; tàu KN 766 bị tàu hải cảnh đâm làm hỏng 2 quạt thông gió khoang máy, hệ thống hàng hải và radar chỉ thị mục tiêu.
