Vĩnh biệt Phó giáo sư - nhạc sĩ Ca Lê Thuần
>> Nhạc sĩ Ca Lê Thuần qua đời ở tuổi 78
Phó giáo sư - nhạc sĩ Ca Lê Thuần là một trong những tên tuổi lớn về ngành lý luận cũng như sáng tác của nền âm nhạc Việt Nam, đồng thời cũng là nhà sư phạm hàng đầu, đã đào tạo cho đất nước nhiều thế hệ nhạc sĩ, nhà lý luận phê bình, giảng viên âm nhạc...
Là người thầy có kiến thức uyên thâm về nghề nghiệp, bản lĩnh học thuật vững vàng nhưng đồng thời ông cũng là người hết sức dí dỏm, khôi hài và hay pha trò. Các buổi bảo vệ luận văn cao học, luận án tiến sĩ có thầy tham gia, ai nấy đều cảm thấy nhẹ nhàng, thân tình, nhưng không hề thiếu tính chất nghiêm túc của học thuật, khoa học. Sự uyên bác về học thuật và cái nhìn độ lượng của người thầy của Phó giáo sư Ca Lê Thuần đã mang đến cho học viên, nghiên cứu sinh cũng như cử tọa sự bình tâm, tự tin, và mọi người dự khán luôn cảm nhận được tình cảm chân thành của ông trong trao - truyền học thuật.
Khi tôi viết đề án mở đào tạo trình độ tiến sĩ ngành âm nhạc học cho Nhạc viện TPHCM, tôi đến gặp và đề nghị thầy biên soạn đề cương chi tiết môn “Phê bình âm nhạc” để đưa vào chương trình đào tạo. Thầy cũng hơi ngại ngần vì ở Việt Nam chưa có một tài liệu nào về vấn đề này, trong khi tài liệu về vấn đề này nước ngoài cũng còn hạn chế. Nhưng sau khi thầy trò ngồi bàn luận nhiều buổi, thầy đã bắt tay vào viết và viết rất nhanh. Thầy rất tâm đắc với những nội dung trong môn học, mỗi lần tôi đến nhà thăm, hai thầy trò lại tiếp tục bàn luận thêm. Thầy nói: “Mình đã sử dụng cả những lý thuyết của phê bình văn học, phê bình mỹ thuật… nhưng phê bình âm nhạc là một vấn đề khó, để chuyển thành bài học càng khó hơn”. Không ít lần, thầy bàn với tôi cần bổ sung một vài nội dung, bớt đi vài chi tiết, tìm thêm vài tài liệu tham khảo cho chương trình, môn học dù thầy đã giới thiệu cho các khóa nghiên cứu sinh. Làm việc khoa học, nghiêm túc, say mê và trách nhiệm là những tính cách mà tôi ngưỡng mộ và học được từ thầy.
Mặc dù rất bận vì đảm nhận nhiều công tác quan trọng, nhưng Phó giáo sư - nhạc sĩ Ca Lê Thuần vẫn là một tên tuổi lớn với nhiều tác phẩm âm nhạc ở nhiều thể loại: hợp xướng, giao hưởng, vũ kịch, nhạc kịch (opera), thính phòng, ca khúc nghệ thuật... Âm nhạc của ông tràn ngập tình yêu quê hương, đất nước, con người... Đó là những bức tranh nhiều màu sắc, tươi thắm, thể hiện hình ảnh của đất nước, của dân tộc: tranh giao hưởng Dáng đứng Việt Nam (1974), tổ khúc giao hưởng Ngọc Trai đỏ (1998), Ballad giao hưởng (1999), tổ khúc viết cho dàn nhạc giao hưởng Giai điệu quê hương (2004), tứ tấu dây Âm thanh đồng bằng (1982); hợp xướng - giao hưởng Thành phố lên đường (1985), Việt Nam tiếng hát trái tim ta (1997); sáng tác âm nhạc cho vũ kịch: Võ Thị Sáu - người con gái Đất Đỏ (1978), Ánh sáng và bóng tối (1980)..., đặc biệt là vở opera Người giữ cồn (2010 - Giải thưởng Văn học nghệ thuật TPHCM lần thứ I).
Bên cạnh đó, ông còn viết rất nhiều nhạc cho kịch nói, phim truyện, phim hoạt hình, phim tài liệu, nhạc cho cải lương... Trong sáng tác của mình, nhạc sĩ Ca Lê Thuần có bút pháp rất riêng, mang âm hưởng dân ca Nam bộ rõ nét. Trong tác phẩm của ông, tính chất học thuật, sự chỉn chu trong kỹ thuật sáng tác và nhiều tìm tòi - sáng tạo về hòa âm, phức điệu... là điều mà bất cứ ai cũng có thể nhận thấy. Bút pháp sáng tác trong nhiều tác phẩm của ông đã trở thành đối tượng nghiên cứu, là đề tài nghiên cứu của nhiều luận án văn tốt nghiệp đại học, luận văn cao học, luận án tiến sĩ.
Đúng 4 tháng kể từ ngày thầy bị đột quỵ và được đưa vào bệnh viện, nhiều lần đến thăm thầy, nhìn thầy mê man, biết rằng sẽ đến lúc thầy ra đi, tôi thật đau buồn... Xin được thắp một nén nhang thành kính dâng lên thầy, một tấm gương lao động không ngừng vì sự nghiệp văn hóa - nghệ thuật, một nhà khoa học uyên bác - nghiêm túc, một tên tuổi lớn của giới sáng tác chuyên nghiệp Việt Nam và trên hết, một tính cách khiêm tốn, độ lượng của người thầy - một nhà văn hóa.
| |
PGS-TS NGUYỄN THỊ MỸ LIÊM
Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc TPHCM
