Kè bê tông chắn sóng tạo bãi ở biển Tây - Dẫn rừng ra biển

Tuyến đê biển Tây dài gần 100 km, nằm trên địa bàn 3 huyện Trần Văn Thời, U Minh và Phú Tân là lá chắn bảo vệ sản xuất của người dân khi nước biển dâng cao. Thế nhưng, lá chắn ấy đang bị xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sản xuất và tính mạng của hàng ngàn hộ dân sinh sống ven biển. Qua hơn 1 năm thực hiện thí điểm kè ly tâm tạo bãi cho thấy, chẳng những đê không bị sạt lở mà còn tạo được bãi bồi khôi phục lại rừng phòng hộ.

• Điểm nóng sạt lở

Những năm gần đây, do nước biển dâng cao kết hợp với gió mùa Tây Nam thổi mạnh, tạo ra sóng biển với cường độ mạnh, gây nên tình trạng sạt lở hết sức nguy hiểm. Nguyên nhân đầu tiên gây nên tình trạng sạt lở là rừng phòng hộ bảo vệ đê biển bị tàn phá. Nhiều nơi trước đây rừng có chiều rộng từ 200-500m nhưng hiện nay chỉ còn khoảng 20-30m. Nghiêm trọng nhất là tại khu vực cống Lung Ranh đến cống Rạch Dinh, với chiều dài 4km, thuộc địa bàn xã Khánh Tiến (U Minh), rừng phòng hộ nơi đây biến mất hoàn toàn khiến đoạn đê biển khu vực này ngày càng sạt lở nghiêm trọng.

Ông Phạm Văn Đen, người dân sinh sống trên mảnh đất này đã 40 năm nay, cho biết, ngày trước đê nằm cách mé biển đến gần nửa cây số, sóng đánh vào còn qua một lớp rừng phòng hộ ven biển nên không đủ sức quật ngã con đê. Bây giờ con đê quá nhỏ bé so với biển Tây mênh mông sóng dữ.

Theo báo cáo của Sở NN-PTNT tỉnh Cà Mau, trên toàn tuyến đê biển Tây có đến 5 điểm sạt lở nghiêm trọng. Nhiều đoạn đê không còn rừng phòng hộ bảo vệ. Nước, gió, sóng biển lấn sâu vào thân đê, nguy cơ vỡ đê bất cứ lúc nào, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, sinh hoạt, sản xuất của người dân. Trước tình trạng rừng phòng hộ bị tàn phá, đê biển bị sạt lở nghiêm trọng, tỉnh Cà Mau đầu tư khẩn cấp để cứu đê. Theo đó, xử lý chống sạt lở tại các điểm như đoạn từ Rạch Dinh đến Lung Ranh với chiều dài hơn 700m bằng kè đá và cừ tràm.

Để bảo vệ đê biển mang tính lâu dài, bền vững vẫn là giải pháp kè ngầm, tạo bãi, trồng cây chắn sóng từ xa, phục hồi rừng phòng hộ (đây là vùng bãi bồi nông, bãi biển kéo dài ra xa hàng trăm mét, tình trạng sạt lở đã qua là lở mặt do sóng biển gây ra). Ước tính dự án kè ngầm, tạo bãi khôi phục rừng có tổng chiều dài khoảng 6,4km, kinh phí gần 170 tỷ đồng.

Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Cà Mau cho biết: “Phương pháp kè ngầm tạo bãi được hình thành từ sự mày mò trong thực tiễn và từ ý kiến đóng góp của các nhà khoa học. Trước đây chúng tôi cũng đã đi học tập kinh nghiệm nhiều nơi nhưng đặc thù của vùng đất này rất khác biệt nên những phương pháp học được đều rất khó áp dụng”.

Hai phương pháp kè rọ đá và cừ bản nhựa được đưa vào thử nghiệm đã thể hiện nhiều khuyết điểm. Kè rọ đá chỉ có thể chịu đựng được chừng ba mùa mưa bão thì rã ra vì dây rọ bị đứt. Người ta từng nghĩ rằng khi dây rọ bị đứt có thể kết lại nhưng thực tế sau ba năm nằm dưới biển, những tảng đá bị hàu bám dày đặc, rất khó tách ra để tái sử dụng, một phần lún sâu xuống lòng phù sa. Còn cừ bản nhựa không thể chịu nổi với sóng gió vùng cuối trời này. Phương pháp mới đã được thí nghiệm vào năm 2010, với 300m cừ ly tâm chắn sóng gây rừng, triển khai ngay tại đoạn đê nguy cấp nhất, thuộc địa bàn xã Khánh Tiến, huyện U Minh. Sau một năm chắn sóng, đoạn cừ ly tâm này đã tạo ra một bãi đất phù sa trù phú, những cây mắm lấn biển đầu tiên đã xuất hiện.

• Hiệu quả kè ly tâm tạo bãi

Theo Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Cà Mau Tô Quốc Nam, công trình “kè ly tâm chắn sóng tạo bãi” xây dựng cách bờ biển 50-100m hướng ra biển. Sử dụng những cọc bê tông ly tâm dự ứng lực cao 6m đóng liền kề hai dãy, mỗi dãy có khoảng cách 1,5m. Phần rỗng cho đá vào để bảo vệ. Khi sóng đánh nước sẽ theo rãnh chảy vào kéo theo lượng phù sa cũng theo vào. Lâu dần phù sa sẽ bồi lắng tạo thành bãi, sau khi có bãi trồng cây mắm, cây đước khôi phục rừng phòng hộ bảo vệ đê biển. Tuy nhiên, mỗi năm chỉ đầu tư thi công được vài trăm mét do khó khăn về vốn, cộng với điều kiện thi công trên biển rất khó khăn. Mỗi năm chỉ thi công được vài tháng ngay mùa biển lặng. Mùa mưa bão, sà lan, cần cẩu không thể ra biển để tập kết vật tư, đóng cọc bê tông được.

Ông Tô Quốc Nam nhận định, cho đến nay, làm kè theo phương pháp kè bê tông chắn sóng tạo bãi là hiệu quả nhất. Qua hơn 1 năm thực hiện thí điểm cho thấy, chẳng những đê không bị sạt lở mà còn tạo được bãi bồi ven biển, có cơ sở khoa học để khẳng định phương pháp này là hiệu quả nhất hiện nay để bảo vệ đê biển. Tuy nhiên, nguồn kinh phí để xây dựng toàn tuyến đê này bằng phương pháp nói trên lên đến trên 3.000 tỷ đồng, một con số vượt quá khả năng nguồn ngân sách của địa phương. Cà Mau rất cần Trung ương quan tâm hỗ trợ để thực hiện dự án này nhằm bảo vệ an toàn tuyến đê biển xung yếu, không những bảo vệ cho sản xuất, mà còn có ý nghĩa chiến lược về quốc phòng - an ninh vùng biển Tây.

Ông Nguyễn Văn Lũy, người dân sống trong đê, phía trong đoạn kè mới mẻ này vui mừng kể: “Sau khi có kè ly tâm, chúng tôi cảm thấy an tâm hơn. Ngoài biển sóng gió cỡ nào cũng không vượt qua được cái kè kiên cố đó. Một điều rất hay là kè chắn được sóng nhưng nước biển vẫn lên xuống bình thường, phù sa vẫn vào mé rừng tạo bãi. Nếu tiếp tục áp dụng phương cách này thì vài năm nữa sẽ có cánh rừng mới mọc lên, đê sẽ được an toàn”.

Từ công trình kè ngầm tạo bãi ở đê biển Tây, UBND tỉnh Cà Mau đã phê duyệt đầu tư khẩn cấp công trình khắc phục sạt lở mũi Cà Mau, bằng giải pháp “kè ngầm, tạo bãi”. Theo giải pháp này, một bờ kè kiên cố sẽ được xây dựng tại vị trí trước khi mũi bị sạt lở và đổ đầy đất vào bên trong. Bên ngoài bờ kè xây dựng thêm hàng rào “răng lược” kiên cố đủ sức chống chọi với sóng biển nhằm giảm áp lực xói lở và tạo phù sa bồi đắp tự nhiên cho mũi.

Giải pháp thi công này phải chi phí từ 30 - 40 tỷ đồng/km, với chiều dài bờ kè là 1,5 km. Công trình sau khi hoàn thành không chỉ chống sạt lở mà còn tăng thêm khoảng 1,5ha diện tích cho mũi Cà Mau được trồng bằng cây đước, cây mắm, vừa làm đường đi bộ trong rừng để phục vụ du khách đến tham quan. Công trình này sẽ hoàn thành vào cuối năm 2012.

TR.LY - Đ.MŨI