Trong bài phát biểu đầu tiên trước Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc (HĐBA LHQ) ở vị trí người đứng đầu LHQ, tân Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres muốn LHQ ngăn chặn xung đột và mầm mống chiến tranh.
Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cho rằng, hiện nay cơ quan này thực hiện quá nhiều nỗ lực giải quyết xung đột thay vì ngăn ngừa. Reuters dẫn lời ông: “Hành động phòng ngừa là cần thiết để ngăn chặn tội ác hay vi phạm nhân quyền nghiêm trọng. Và chúng ta có thể đạt được điều này thông qua thảo luận và theo đuổi chân lý”.
Ông Guterres đảm nhận vai trò Tổng thư ký LHQ vào ngày 1-1, sau 2 nhiệm kỳ của ông Ban Ki-moon. Cựu Thủ tướng Bồ Đào Nha và là người từng đứng đầu cơ quan tị nạn LHQ đặt ra những lợi ích trong việc can thiệp để ngăn chặn chiến tranh. Theo ông Guterres, LHQ đang đứng trước sức ép nghiêm trọng đòi hỏi sử dụng nhiều hơn Chương 6 của Hiến chương LHQ, trong đó được quyền điều tra và chấm dứt các cuộc xung đột. Ông cam kết sẽ làm cho năm 2017 là “Năm của hòa bình”. Theo Tổng thư ký LHQ, HĐBA LHQ sẽ khởi động sáng kiến nhằm nâng cao năng lực hòa giải của cơ quan này.
Hiện chưa rõ sáng kiến của HĐBA LHQ là gì và liệu nó có khắc phục được tình trạng bế tắc như ở cuộc chiến đang diễn ra tại Syria hay không. Bất đồng giữa các thành viên thường trực HĐBA LHQ như Nga, Trung Quốc với Mỹ, Pháp và Anh thường xuyên ngăn cản những giải pháp cho các cuộc xung đột không riêng tại Syria mà cả ở Nam Sudan, Burundi và Yemen. Chỉ biết rằng Tổng thư ký LHQ Guterres vừa thành lập một ủy ban điều hành để tích hợp tất cả các công cụ của LHQ và bổ nhiệm một quan chức cấp cao kết hợp sức mạnh của các cơ quan LHQ nhằm phục vụ cho sáng kiến nâng cao năng lực hòa giải.
Đại sứ Mỹ tại LHQ sắp mãn nhiệm Samantha Power cho rằng, lẽ ra HĐBA LHQ có thể làm tốt hơn sứ mệnh của mình. Còn Tổng thư ký LHQ nói: “Quá nhiều cơ hội phòng ngừa xung đột đã bị bỏ lỡ vì các quốc gia thành viên không tin tưởng vào động cơ của nhau và do các mối quan tâm khác nhau”. Theo ông, để vượt qua vấn đề này, các biện pháp phòng ngừa chiến tranh và xung đột nhất định không thể phục vụ cho mục đích chính trị, thay vào đó phải phục vụ tốt nhất cho chủ quyền quốc gia và lợi ích của người dân của nước đó.
Tuy nhiên, Tổng thư ký LHQ thừa nhận sẽ rất khó khăn để thuyết phục các nhà hoạch định chính sách quốc gia và quốc tế xem việc ngăn chặn xung đột là ưu tiên hàng đầu. Vì vậy, theo ông, cần huy động sức mạnh của các tổ chức đối tác của LHQ, tổ chức khu vực, tôn giáo, xã hội dân sự và cả cộng đồng kinh doanh.
Ngoại trưởng Thụy Điển Margot Wallstrom, Chủ tịch luân phiên HĐBA LHQ, trích dẫn “nỗi kinh hoàng ở Syria, Yemen” và tình hình bất ổn ở Congo, đồng thời nhắc lại việc LHQ đã kêu gọi huy động 22,2 tỷ USD giúp những người dân vô tội bị ảnh hưởng từ các cuộc xung đột trên thế giới và hơn 100.000 nhân viên gìn giữ hòa bình LHQ được triển khai tại các điểm nóng trên thế giới. Bà Wallstrom dẫn kết quả nghiên cứu cho thấy các giải pháp ngăn chặn xung đột ngay từ đầu cũng tốn kém nhưng trung bình chỉ bằng 1/10 chi phí dành cho những nỗ lực phục hồi sau xung đột. “Đầu tư vào việc phòng ngừa xung đột không chỉ có lợi về mặt đạo đức mà còn giảm thiệt hại về kinh tế”, bà Wallstrom nói.
THỤY VŨ
