Trong bối cảnh thương mại quốc tế ngừng tăng trưởng khiến nhiều chuyên gia lo ngại kinh tế toàn cầu suy giảm ảnh hưởng tới các khu vực EU, ASEAN…, trang Diplomat có đăng bài viết của nhà kinh tế cao cấp Lili Yan Ing thuộc Viện Nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á, bàn về các điểm khác biệt với EU và đưa ra một số giải pháp cho ASEAN.
Giao lưu thanh niên ASEAN nhằm tăng cường đoàn kết hữu nghị
Những điều đã đạt
Đánh giá về hướng phát triển của ASEAN, bài viết cho rằng, ASEAN hướng tới sản xuất trong khu vực, thúc đẩy phát triển hàng hóa, dịch vụ, lao động có tay nghề cao…, nhưng không nhắm tới mục đích trở thành một “liên minh khách hàng” (với việc các nước có cùng mức thuế hoặc thuế ưu đãi với thành viên nội bộ) hoặc một khu vực đồng tiền chung như EU nên dù còn nhiều khoảng cách giữa các thành viên, cơ hội gắn kết vẫn nhiều.
Các chương trình hành động của ASEAN đã đạt một số thành quả nhất định. Chương trình hành động trong Kế hoạch tổng thể về Cộng đồng Chính trị - An ninh (APSC) 2025 đã và đang được triển khai. Lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội cũng đạt được nhiều kết quả. Công tác triển khai của ASEAN được làm tốt hơn, bài bản hơn, thông qua việc phân công, phân nhiệm cụ thể cùng với việc xác lập hệ thống theo dõi, đánh giá, kiến nghị xử lý khi có vấn đề; đồng thời chú ý không chỉ về số lượng mà còn cả chất lượng, tác động của từng dòng hành động.
ASEAN cũng đã thông qua nhiều tuyên bố, kế hoạch quan trọng, định hướng cho quan hệ hợp tác với Mỹ, Nga, Trung Quốc… thời gian tới và tiếp tục mở rộng, thiết lập quan hệ hợp tác với những đối tác mới, như cấp quy chế Đối tác đối thoại theo lĩnh vực cho Thụy Sĩ và Đối tác phát triển cho Đức; mở rộng Hiệp ước Hợp tác và Thân thiện (TAC) cho một loạt các nước tham gia như Chile, Ai Cập, Iran, Morocco...
Bên cạnh đó, ASEAN vừa xây dựng được 2 văn kiện quan trọng, gồm Kế hoạch tổng thể Kết nối ASEAN 2025 (MPAC 2025) và Kế hoạch công tác thực hiện Sáng kiến Liên kết ASEAN giai đoạn III (IAI), qua đó hoàn chỉnh bộ văn kiện để các nước ASEAN bước vào triển khai từ nay đến năm 2025.
Ứng phó linh hoạt
Mặc dù vậy, ASEAN vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn và thách thức, cả bên trong lẫn bên ngoài. Khó khăn nội tại trước hết là cần đảm bảo bộ máy của ASEAN vận hành hiệu quả, đủ năng lực để có thể đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao trong liên kết và hợp tác ASEAN cũng như giữa ASEAN với đối tác, đặc biệt là việc xử lý các thách thức trong tình hình mới hiện nay. Sự phối hợp giữa các cơ quan của các nước trong việc thực hiện các chương trình, kế hoạch xây dựng Cộng đồng cần được đồng bộ, chặt chẽ và thông suốt, nhất là trong những lĩnh vực, nội dung mang tính đa ngành...
Để ASEAN thực sự đi vào cuộc sống và đem lại lợi ích thiết thực cho người dân, cũng cần tiếp tục thực hiện và triển khai một cách hiệu quả các kế hoạch đã được các nước thống nhất. Ngoài ra, nguồn lực hạn chế trong việc triển các chương trình, dự án hợp tác cũng là một trong những khó khăn nội tại của ASEAN.
Các vấn đề này đang được các nước thành viên ASEAN tiếp tục bàn thảo, trao đổi để tìm ra các giải pháp, trong đó có việc cải tiến thể thức và phương thức hoạt động, nâng cao năng lực bộ máy; đồng thời tạo ra một cơ chế liên kết nội khối thông thoáng thông qua các biện pháp thuận lợi hóa thương mại, đầu tư, lao động, giao thông và kết nối, đưa ASEAN vào đời sống xã hội của khu vực…
Với bên ngoài, những diễn biến của tình hình khu vực và quốc tế hiện nay, từ vấn đề an ninh truyền thống, phi truyền thống đến xu hướng bảo hộ mậu dịch, những vấn đề nảy sinh giữa các nước lớn, diễn biến phức tạp ở biển Đông... cũng đang đặt ra cho ASEAN những thách thức mới.
Như vậy, hơn bao giờ hết, việc ASEAN tiếp tục duy trì đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm, nâng cao vị thế của ASEAN, ứng phó linh hoạt, xử lý triệt để, có thể giúp cộng đồng này vượt qua các thách thức mới.
VIỆT ANH (tổng hợp)
