Sự thừa nhận của mạng xã hội hàng đầu thế giới này còn ở mức độ quá nhẹ nhàng so với những cảnh báo được giới khoa học đưa ra. Theo đó, nghiện smartphone và mạng xã hội gây tác hại đến não bộ, đặc biệt với đối tượng là thanh thiếu niên.
Theo nghiên cứu của Giáo sư tâm lý người Mỹ Jean Twenge, số lượng các cuộc gặp gỡ, hẹn hò trong giới trẻ… sụt giảm từ năm 2012, ngược lại, tỷ lệ thanh thiếu niên trầm cảm, cô độc và có ý định tự tử tăng vọt đáng báo động. Thế hệ iGen, tên gọi được nhà nghiên cứu người Mỹ đặt cho những người sinh trong giai đoạn 1995-2012, bị khủng hoảng sức khỏe tinh thần tồi tệ nhất từ nhiều thập kỷ qua. Thủ phạm chính là smartphone. Rất nhiều thanh thiếu niên không ngừng lướt mạng, thu mình, đau khổ vì ghen với những người cùng trang lứa có điều kiện thường xuyên phô bày cuộc sống thường nhật trên mạng Facebook hoặc Instagram. Thậm chí, để không bị thua bè kém bạn, họ không thể rời smartphone ngay cả ban đêm, khi đi ngủ. Một số nhà nghiên cứu đánh giá đây là hiện tượng sợ không có điện thoại, rất phổ biến ở người trưởng thành nhưng ngày càng tác động đến giới trẻ, lớn lên với chiếc điện thoại trong tay.
Giới nghiên cứu bắt đầu khẳng định rằng, chính mạng xã hội có tác động đến não bộ, giống như một số chất gây nghiện. Vì trái với tivi, các mạng xã hội đưa ra những “phần thưởng khác nhau”, người sử dụng không bao giờ biết được sẽ nhận được bao nhiêu lượng “like” hoặc sẽ xem loại video nào. Sức hấp dẫn đến mức được Giáo sư Ofir Turel, chuyên về hệ thống thông tin thuộc Đại học California (Mỹ), so sánh như “các loại bánh kẹo khác nhau được đặt trong tủ lạnh mỗi ngày, người ta khó lòng cưỡng lại được ý muốn mở nó ra”. Nhiều nhà nghiên cứu cảnh báo tác động tiêu cực đến năng lực nhận thức, như giảm khả năng ghi nhớ, suy luận và giải quyết các vấn đề mới.
Trong thời gian dài, Facebook kín tiếng về chủ đề này vì họ không muốn thừa nhận những nguy hiểm của các chức năng gây nghiện của Facebook bởi đây là những tính năng trọng tâm trong mô hình kinh doanh hiện đại của mạng xã hội có nhiều người sử dụng nhất. Facebook muốn người sử dụng bỏ càng nhiều thời gian trên mạng xã hội càng tốt để bán được nhiều quảng cáo. Tuy nhiên, Facebook bị chính nhiều nhà quản lý cũ lên án vì đã tạo ra “con quái vật” phá hủy sự vận động của xã hội. Cựu Phó Chủ tịch Facebook Chamath Palihapitiya đã cảm thấy vô cùng tội lỗi và không muốn tiếp tục làm “điều tồi tệ này” với trẻ em.
Dù thừa nhận mặt tiêu cực, Facebook vẫn khẳng định rằng, mạng xã hội có nhiều lợi ích khác như giữ liên lạc với người thân thông qua những lời bình luận và tin nhắn, hoặc sử dụng mạng xã hội để ôn lại những kỷ niệm cũ, giúp cải thiện tinh thần và tác động tốt hay xấu hoàn toàn tùy thuộc vào thời gian sử dụng.
Những tranh cãi về mạng xã hội tốt hay xấu trong cuộc sống hiện đại ngày nay chưa thể có hồi kết trong một sớm một chiều. Nhưng có một điều chắc chắn rằng, trong cuộc sống bộn bề lo toan hiện nay, khi những vấn đề “cơm áo, gạo tiền” đã chiếm khá nhiều quỹ thời gian, những phút giây để chuyện trò, chia sẻ với những người thương yêu là vô cùng quý giá.
