Săn lùng san hô đen

Mang cưa đi biển

Nằm sâu dưới biển từ 10-70m, muốn lấy được san hô đen ngư dân phải sắm đồ lặn để khai thác. Đảo Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi) - đảo của những thợ lặn, có cả một “trung đoàn” thợ lặn. “Ở đảo này nếu không biết lặn thì đừng xuống biển làm gì. Còn xuống sâu bao nhiêu tùy theo khả năng”, ngư dân Bùi Vĩnh (35 tuổi), ở xã An Hải khẳng định. Và họ trở thành những “sát thủ” của những loài hải sản giá trị cao nằm sâu dưới đáy biển, như: hải sâm, rắn biển, san hô đen... Khi san hô đen có giá, hành trang trong mỗi chuyến ra khơi của ngư dân ngoài ngư lưới cụ còn có thêm dụng cụ của cánh “lâm tặc” là cưa, búa, đục... để “đốn” san hô đen.

“Lâm tặc” dưới biển chỉ mình ta với trời nước nên tha hồ mà đục, cưa bao lâu tùy thích, chẳng lo ai bắt bớ. “Một khi chiến lợi phẩm được đem lên tàu rồi, coi như tiền đã nằm trong túi. Khi tàu về gần đến bến thì chỉ cần gọi điện thoại là có người ra lấy, hoặc giấu dưới hầm cá thì… kín như bưng. Còn chuyện bị bắt bớ chẳng qua là quá xui rủi, do đại lý ganh ghét vì mua không được nên “chỉ điểm” mà thôi” - Hưng “hô”- một thợ lặn san hô đen đã chuyển nghề cho biết.

Thời gian qua, trước sự săn lùng ráo riết của cánh thợ lặn thì không chỉ vùng biển Lý Sơn, mà các khu vực đảo lân cận, như: Cồn Cỏ (Quảng Trị), Cù lao Chàm (Quảng Nam)… san hô đen gần như bị tận diệt nên những tay thợ lặn mở rộng ngư trường ra Hoàng Sa, Trường Sa. Theo tay thợ lặn cự phách Nguyễn Văn Quân, ở xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn thì: “San hô đen chỉ còn ở nơi có độ sâu đến 40 - 60m, dụng cụ thủ công: búa, đục, cưa tay không thể “hạ” được, vì vậy cưa máy đã được trưng dụng. Mỗi chuyến ra khơi nếu được vài cây san hô đen thì lợi nhuận mang lại gấp 3 - 7 lần so với đánh cá”.

Khó ngăn chặn

Trong vai khách mua hàng, tôi gặp Nguyễn Trung H., trùm săn san hô đen một thời của Quảng Ngãi, H. lắc đầu, tặc lưỡi: “Nhà nước ban lệnh cấm khai thác vô thời hạn từ năm 2006 nên hàng hiếm lắm. Vì thế mà tôi đã chuyển qua kinh doanh và chơi… gà đá? Đâu phải mình tui, cũng cả chục anh em ở Quảng Ngãi đều như thế”. Rồi H. kể: “Cách đây chừng 5 năm, khi đồ mỹ nghệ chế tác từ san hô đen được người tiêu dùng săn lùng thì cũng là lúc các đại gia kinh doanh loại “vàng đen” này phất lên nhanh chóng, san hô đen dần được định giá ngầm lên 3 - 5 triệu đồng/kg.

Cũng theo H. thì san hô đen có nhiều loại, san hô đen ở vùng biển Campuchia nhiều gai và đường kính rất nhỏ nên giá chỉ khoảng 500.000 - 700.000 đồng/kg. Còn san hô đen ở vùng biển Indonesia, Việt Nam (nhiều nhất từ vùng biển Quảng Bình đến Bình Định) có thân trơn, đen bóng, kích thước lớn hơn nên được ưa chuộng, vì thế mà giá 1kg cao gấp 5 - 7 lần. Tôi gạ H. tìm giúp vài chục ký để cho một cơ sở chế tác kim hoàn, H. lắc đầu: “Chịu thôi anh ạ. Có khai thác được ở biển thì cũng không thể đem lên bờ vì lực lượng chức năng làm gắt lắm”.

Nói là vậy, nhưng khi tìm hiểu từ lực lượng biên phòng, mới hay cuộc chiến chống săn lùng, khai thác loài thủy sinh quý hiếm này vẫn lắm gian nan. Đại diện Lực lượng trinh sát biên phòng tỉnh Quảng Ngãi mở cho tôi xem “nhật ký san hô đen”: “Ngày 13-2-2008, trinh sát Đồn biên phòng 288, bộ đội biên phòng tỉnh bắt quả tang ông Nguyễn Tấn Tư, hiện trú tại thôn Châu Thuận, xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, đối tượng chính trong mắt xích vận chuyển và mua bán trái phép san hô đen từ đảo Lý Sơn vào đất liền cùng với tang vật 144kg san hô đen; ngày 25-6-2009, tại trạm kiểm soát của Đồn biên phòng cửa khẩu Cảng Sa Kỳ, qua kiểm tra, kiểm soát tàu cá của ngư dân Nguyễn Văn Thọ, phát hiện những bó san hô đen lên đến 440kg.

Gần đây nhất, ngày 22-5-2010, Tổ tuần tra của Đồn biên phòng 328 thuộc Bộ đội biên phòng Quảng Ngãi phát hiện trên tàu cá của ông Dương Văn Giàu đang neo đậu tại bến cất giấu 47 bó san hô đen, tổng trọng lượng hơn 400kg. Trước đó vào ngày 10-1, trên quốc lộ 24B thuộc huyện Sơn Tịnh, tổ tuần tra biên phòng thuộc Đồn Biên phòng cửa khẩu cảng Sa Kỳ cũng bắt quả tang ông Võ Thanh Mai (trú huyện Bình Sơn) vận chuyển 5 thùng (khoảng 215kg) san hô đen bằng xe máy...”.

Và chốt một câu: “Vì lợi nhuận cao, việc khai thác san hô đen vẫn âm thầm tiếp diễn”. Trong khi đó, theo Viện Hải dương học Nha Trang: “Vùng biên Việt Nam có khoảng 1.122km² ran san hô. Thời gian gần đây, với ước tính mỗi năm hơn 50 tấn san hô bị khai thác, đã và đang đe dọa nguồn san hô Việt Nam đứng trước nguy cơ biến mất. Nếu cứ theo đà này, 20 năm nữa san hô sẽ không còn trong vùng biển Việt Nam. Một khi hệ sinh thái này mất đi, tôm cá cũng sẽ không còn…”.

HÀ MINH – PHAN HOÀNG