Từ ngày 1-1-2012, Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đã có hiệu lực thi hành. Theo đó, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp sẽ thay thế thuế nhà, đất trước đây. Đây là luật thuế mới nên những quy định về mức thu, đối tượng miễn giảm còn lạ lẫm với nhiều người dân.
Dự án nhà ở Miếu Nổi (Bình Thạnh, TPHCM) đã có quyết định thu hồi đất nhưng qua hơn 10 năm vẫn chưa thực hiện xong nên khó xác định đối tượng nộp thuế.
Tự tính mức thuế phải nộp
Theo quy định của Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, người dân dễ dàng tự tính được mức thuế phải nộp căn cứ theo bảng giá đất mà UBND TPHCM công bố hàng năm. Với những hộ có diện tích nhà đất trong hạn mức quy định hiện nay là 160m2, thuế suất 0,03% bảng giá đất.
Đối với những hộ có diện tích nhà đất lớn gấp 3 lần hạn mức, thuế suất 0,07%; trên 3 lần hạn mức, thuế suất 0,15%. Được miễn thuế đất ở trong hạn mức đối với người hoạt động cách mạng trước ngày 19-8-1945; thương binh hạng 1/4, 2/4; người hưởng chính sách như thương binh 1/4, 2/4; bệnh binh 1/3; Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; mẹ Việt Nam anh hùng; cha đẻ, mẹ đẻ, người có công nuôi dưỡng liệt sĩ khi còn nhỏ; con liệt sĩ được hưởng trợ cấp hàng tháng; vợ, chồng của liệt sĩ; người hoạt động cách mạng bị nhiễm chất độc da cam và người bị nhiễm chất độc da cam có hoàn cảnh khó khăn. Được giảm 50% số thuế đất ở trong hạn mức đối với thương binh hạng 3/4, 4/4; người hưởng chính sách như thương binh 3/4, 4/4; bệnh binh hạng 2/3, 3/3, con liệt sĩ không được hưởng trợ cấp hàng tháng.
Cán bộ ở nhiều phường cho biết, do quy định Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp nhằm tạo công bằng xã hội và chống đầu cơ đất đai, nên mức thuế đối với đất ở trong các hẻm khu vực nội thành có diện tích trong hạn mức, được tính rất thấp, hàng năm chỉ chừng 4.000 - 5.000 đồng. Chỉ những hộ có diện tích nhà đất lớn mới phải chịu mức thuế cao. Do số tiền nộp không cao nên đại đa số các hộ hưởng ứng làm nghĩa vụ thuế.
Lấn cấn việc xác định đối tượng nộp thuế
Theo hướng dẫn của Cục Thuế TPHCM, cuối tháng 6-2012, các địa phương phải nộp báo cáo kê khai thuế đã được chính quyền xác nhận cho các cơ quan thuế; cuối tháng 12-2012 là thời hạn cuối để người dân nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp năm 2012. Song thực tế vẫn còn một số lấn cấn chưa được giải quyết, nên việc thu thuế vẫn chưa thể hoàn tất.
Thực tế ở các quận ven như quận 9, 12, Gò Vấp, Thủ Đức, Bình Tân, Tân Phú… có đến hàng ngàn dự án phân lô hộ lẻ và khu dân cư tự phát. Có những khu dân cư hình thành với quy mô hàng chục đến hàng trăm ngôi nhà, người dân đã xây nhà, sinh sống ổn định hơn chục năm nay nhưng chưa được cấp giấy tờ nhà đất. Trong khi đó, người đứng tên trên giấy tờ nhà đất của các dự án phân lô hộ lẻ, phân lô tự phát đã sang nhượng đất cho chủ đầu tư hay hộ cá nhân và từ lâu không còn trách nhiệm với khu đất của mình. Đối với những trường hợp này, theo quy định tại Điều 4 Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, đối tượng nộp thuế là người trực tiếp sử dụng khi đất ở đủ điều kiện nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận, hoặc phải có hợp đồng trong đó có nội dung quy định rõ. Tuy nhiên, nhiều phường đang lúng túng, chưa xác định được đối tượng nào có nghĩa vụ nộp thuế - là người dân đang sử dụng đất hay người đứng tên sử dụng đất trên giấy tờ?
Tại các quận trung tâm, các phường cũng gặp một số trường hợp vướng mắc, chưa thu được thuế. Ông Đặng Hoàng Tuấn, Phó Chủ tịch UBND phường 3 quận Bình Thạnh, cho biết, hộ dân ở các khu dân cư ổn định cơ bản đã làm xong nghĩa vụ thuế sử dụng đất phi nông nghiệp nhưng nhiều hộ tại một số dự án nhà ở trên địa bàn phường chưa đồng tình. Dự án nhà chung cư cao tầng đã đưa vào sử dụng hơn 10 năm, thời hạn bảo hành đã hết nhưng người mua nhà vẫn chưa được cấp giấy tờ. Do vậy cư dân đưa ra điều kiện sẽ tự nguyện đóng thuế đầy đủ khi quận cấp giấy chứng nhận nhà đất. Còn chủ đầu tư từ chối nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp với lý do thời gian bảo hành đã hết, chủ đầu tư không còn phải chịu trách nhiệm. Đối với dự án nhà ở Miếu Nổi, dù đã có quyết định thu hồi đất nhưng qua hơn 10 năm nay vẫn chưa thực hiện xong, nên chính quyền cũng khó xác định đối tượng nộp thuế.
Trong việc thực thi Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, để bảo đảm công bằng và chống thất thu thuế, UBND TP, quận - huyện và ngành thuế cần có hướng dẫn cụ thể để các phường quán triệt cho người dân, giúp mọi người có điều kiện thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình.
Trần Yên
