Phường Long Phước (quận 9, TPHCM) được bao quanh bởi sông Tắc và sông Đồng Nai. Giữa bốn bề sông nước, nơi đây đang trở thành điểm nóng về khai thác cát lậu. Trong thời điểm giá cát xây dựng tăng cao, nhiều ghe hút cát lậu đổ về đây hoạt động.
Ghe hút cát lậu bị bắt nằm ngổn ngang bên bờ sông dưới chân cầu Trường Đai
Cắm chốt giữ sông
Cuộc sống yên bình ở cù lao Long Phước đang bị xáo trộn. Suốt mấy tháng qua, giá cát xây dựng trên thị trường tăng cao đã làm gia tăng hoạt động khai thác cát trái phép. Cuộc chiến chống nạn khai thác cát lậu trên địa bàn trở nên quyết liệt hơn bao giờ hết. Bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, Chủ tịch UBND phường Long Phước, cho biết: “Đã mấy tuần nay cán bộ, nhân viên trong phường phải làm việc căng thẳng, phối hợp với lực lượng chuyên trách để chống nạn khai thác cát lậu. Mỗi ghe cát bị hút đi không chỉ mất mát tài nguyên quốc gia dưới nước, mà còn gây sạt lở đất ven sông. Phường đã tổ chức lực lượng cơ động chống nạn khai thác cát lậu, bổ sung quân số, túc trực 24/24 giờ trong tuần”.
Ghé vào trụ sở công an phường, chúng tôi ngạc nhiên khi thấy khá vắng vẻ. Cán bộ trực chỉ huy cho hay quận giao cho công an làm chủ công ngăn chặn, săn bắt các ghe khai thác cát lậu, nên trách nhiệm và công việc khá nặng. Thực hiện chỉ đạo của cấp trên, hàng ngày các cán bộ, chiến sĩ đều tỏa ra các khu phố trên địa bàn để nắm bắt tình hình. Một số cán bộ, chiến sĩ còn thuê xuồng ghe câu cá đi tuần tra dọc ngang trên sông, vào các con rạch nhỏ để truy tìm các ghe hút cát ẩn nấp.
Theo chân lực lượng chống khai thác cát lậu mật phục trên sông, chúng tôi mới thấu hiểu nỗi gian truân của công tác này. Muốn bắt ghe hút cát trên sông, phải trinh sát chu đáo, mật phục từ trên bờ. Phương án các đối tượng hút cát lậu đang áp dụng là dùng máy hút công suất lớn để “đánh nhanh rút gọn”, thời điểm ra tay thường là lúc 2 - 3 giờ, khi lực lượng tuần tra đã mỏi mệt, họ mới thả ống hút xuống sông. Khi lực lượng chức năng phát hiện, chạy đến hiện trường thì ghe đã hút cát gần đầy, chỉ việc kéo ống lên tháo chạy. Thủ đoạn này của các đối tượng hút cát lậu đã bị “bắt bài”, khó chạy thoát khi lực lượng chức năng đã nằm phục trong đám lá rậm ven sông.
Cần những biện pháp căn cơ
Giá cát xây dựng trên thị trường đang bị những kẻ đầu cơ kích hoạt, tăng lên từng ngày. Trước tết, giá cát chừng 200.000 đồng/m3, nay đã lên đến 400.000 - 450.000 đồng/m3. Giá cát leo cao, nạn hút cát lậu cũng tăng mạnh. Trong những ngày này, phường Long Phước đã triển khai những biện pháp mạnh để ngăn chặn nạn khai thác cát lậu. Tuy nhiên, để bảo vệ nguồn tài nguyên cát dưới lòng sông, chống sạt lở đất, Long Phước vẫn cần những biện pháp căn cơ, bền vững.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh cho biết, trang thiết bị, phương tiện cho lực lượng chống khai thác cát lậu còn thiếu thốn. Trong khi đội quân khai thác cát trang bị ghe ngày một to, công suất lớn và thiết bị liên lạc hiện đại, thì cán bộ phường vẫn phải thuê mướn ghe của dân mỗi khi ra quân. Phường nhiều lần kiến nghị được trang bị 2 ca nô nhưng vẫn chưa có. Không chỉ thiếu phương tiện mà năng lực nhân viên cũng chưa đáp ứng kịp yêu cầu công tác. Đối với lực lượng cán bộ, nhân viên chuyên trách, phường đã tổ chức việc tập huấn kỹ năng bơi lội để đảm bảo an toàn khi làm nhiệm vụ. Tuy nhiên việc trang bị kiến thức pháp luật vẫn chưa đủ. Theo quy định của Bộ luật Hình sự mới, hành vi khai thác cát lậu sẽ bị xử lý hình sự thay vì chỉ xử phạt hành chính, do vậy việc xử lý phải đảm bảo đủ các cơ sở xử lý pháp luật.
Trước vấn nạn khai thác cát dưới lòng sông gây sạt lở đất ven sông, người dân có nhà đất ven sông ở cù lao Long Phước kiến nghị: Trong lúc còn chờ có những biện pháp căn cơ, chính quyền nên có chủ trương linh hoạt cho phép người dân xây kè giữ đất. Nhiều người dân rất bức xúc khi thấy vườn tược đổ dần xuống sông mà không thể xây dựng bờ kè bảo vệ, vì thủ tục quá nhiêu khê, người dân xây dựng kè chống sạt lở đất lại bị xử lý do xây dựng bờ kè không có giấy phép.
TRẦN YÊN
