Giáo dục môi trường trong trường học: Nỗ lực cho chặng đường dài

Những năm gần đây, giáo dục về môi trường luôn là một trong những nội dung được các trường học trên địa bàn TPHCM ưu tiên đưa vào giờ học ngoại khóa. Song, triển khai thế nào để hoạt động trở nên có hiệu quả và làm sao duy trì trong điều kiện nguồn kinh phí còn hạn hẹp là hai câu hỏi lớn đặt ra cho các đơn vị.

Học sinh Trường Tiểu học Hồ Văn Huê (quận Phú Nhuận) trong một hoạt động giáo dục về môi trường

Đa dạng nhiều hoạt động

Từ năm 2008 đến nay, các trường học trên địa bàn TPHCM đã tổ chức nhiều hoạt động nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh như ngày hội tái chế chất thải, chương trình 3T (tiết giảm, tái sử dụng và tái chế chất thải) trong trường học, vận động học sinh giảm sử dụng túi ni lông, tiết kiệm điện và tăng cường sử dụng nước sạch... Theo bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh, Phó giám đốc Quỹ Bảo vệ môi trường, Sở Tài nguyên - Môi trường TP, sau hơn 8 năm thực hiện, số lượng trường tham gia cuộc thi “Sức sống mới từ phế thải” đã tăng lên 300 trường với hơn 500 sản phẩm đồ dùng, đồ chơi làm từ vật liệu phế thải tham gia triển lãm hàng năm. Tỷ lệ mảng xanh trong các trường học không ngừng tăng lên, học sinh dần quen với các hoạt động trồng cây xanh, trang trí lớp học từ các vật liệu thân thiện với môi trường, ngày hội “cũ người mới ta” giúp các em trao đổi sách vở, đồ dùng học tập, quần áo đã qua sử dụng để tiếp tục tái sử dụng…

Nhận xét về chương trình, ông Trần Quốc Hưng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hồ Văn Huê (quận Phú Nhuận), cho biết: “Mục đích quan trọng của giáo dục về môi trường không phải chỉ làm cho học sinh hiểu rõ tầm quan trọng của bảo vệ môi trường mà còn giúp các em hình thành thói quen, hành vi ứng xử thông minh, thân thiện với môi trường ở cả trường học và gia đình”. Theo đó, các em đã có ý thức giữ gìn vệ sinh lớp học trước, trong và sau giờ ra về, biết sử dụng tiết kiệm giấy, nước khi đi vệ sinh, biết khóa vòi nước ngay sau khi sử dụng, bỏ rác đúng nơi quy định và bước đầu hình thành ý thức phân loại rác thải, biết chăm sóc và giữ gìn cây xanh trong trường học… Đồng quan điểm, ông Nguyễn Xuân Đắc, Hiệu trưởng Trường THCS Âu Lạc (quận Tân Bình), khẳng định hoạt động giáo dục về môi trường chỉ đạt hiệu quả khi tất cả giáo viên, nhân viên và học sinh cùng tham gia. “Dù chỉ được chọn tham gia thí điểm chương trình “3T trong trường học” vào năm học 2014-2015 nhưng nhận thấy hiệu quả tích cực từ chương trình, chúng tôi đã tiếp tục triển khai vào những năm kế tiếp để hoạt động đi vào chiều sâu, tạo thành thói quen tốt cho học sinh”, ông Đắc bày tỏ. Đến nay, góc 3T trưng bày các sản phẩm làm từ vật liệu phế thải của đơn vị đã lên đến hàng trăm sản phẩm, các hoạt động phát thanh, đọc sách có nội dung về bảo vệ môi trường được học sinh thường xuyên duy trì vào tiết học trong thư viện.

Năm học 2015-2016, Sở TN-MT TP đã phối hợp với UBND quận Phú Nhuận đưa nội dung giáo dục môi trường lồng ghép vào chương trình giảng dạy và hoạt động ngoại khóa của 33 trường mầm non và tiểu học trên địa bàn quận. Đầu năm học 2016 - 2017, chương trình tiếp tục nhân rộng tại 48 trường mầm non, tiểu học và THCS trên địa bàn quận 3 với hơn 240 sổ tay hướng dẫn dạy và học dành cho giáo viên, 20.700 cuốn cẩm nang tuyên truyền dưới hình thức truyện tranh phát tận tay học sinh.

Đẩy mạnh xã hội hóa

Liên quan vấn đề kinh phí, ông Trần Quốc Hưng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hồ Văn Huê, cho
biết trong điều kiện kinh phí được cấp còn hạn hẹp, trong khi các hoạt động tuyên truyền cần duy trì xuyên suốt trong nhiều năm học nên đơn vị đã tranh thủ sự ủng hộ của cha mẹ học sinh, huy động nhiều nguồn lực trong xã hội, trong đó có xã hội hóa. Riêng tại Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi (quận 4) nhiều năm qua đã áp dụng mô hình bán đấu giá sản phẩm tái chế của học sinh để gây quỹ duy trì các hoạt động về giáo dục môi trường. Theo đó, tất cả muỗng nhựa, hộp kem đã qua sử dụng đều được rửa sạch, giữ lại để học sinh tạo ra các sản phẩm tái chế như đồ dùng trang trí, khung tranh, kệ để sách… Sau đó, toàn bộ sản phẩm này sẽ được trưng bày trong buổi đấu giá dành cho phụ huynh.

Cả hai cách làm trên đều được đánh giá là những nỗ lực đáng ghi nhận của các trường trong việc tạo ra nguồn kinh phí duy trì và đẩy mạnh các hoạt động giáo dục môi trường trong trường học. Tuy nhiên, theo ông Trần Phong, Cục trưởng Cục Môi trường miền Nam, việc tổ chức các buổi đấu giá, trao thưởng cho học sinh có nhiều đóng góp, sáng kiến về bảo vệ môi trường chỉ nên thực hiện ở giai đoạn đầu nhằm khuyến khích các em có ý thức tham gia. “Về lâu dài, các đơn vị nên trao quyền chủ động, tạo điều kiện cho học sinh tự làm và tự hào về thành quả đó. Phải làm sao để hoạt động giáo dục về môi trường trở thành tự nguyện, mang tính thiết thực, gần gũi trong mọi hoạt động cuộc sống thường ngày, không quanh quẩn trong một, hai chương trình theo lối mòn, năm học sau lặp lại hoạt động đã diễn ra trong năm trước”, ông Phong bày tỏ.

Minh Quân