Khái niệm “đại học tư thục không vì lợi nhuận” chính thức xuất hiện trong Nghị quyết số 05/2005/NQ-CP của Chính phủ. Trong đó, nêu rõ nội dung: Cơ sở giáo dục tư nhân có quyền hoạt động lợi nhuận hay phi lợi nhuận, nếu hoạt động phi lợi nhuận thì được quyền chia cổ tức cho nhà đầu tư nhưng ở một mức nhất định; phần còn lại dùng để tái đầu tư cho hoạt động giáo dục.
Luật Giáo dục đại học ra đời ngày 18-6-2012 có quy định về đại học tư thục không vì lợi nhuận (ĐHTT KVLN); Nghị định 141/2013/NĐ-CP đã quy định cụ thể thêm một bước về mô hình này. Sau đó, đến ngày 10-1-2014, Quyết định số 70/2014 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Điều lệ trường đại học đã quy định cụ thể thêm một bước nữa, đặc biệt là về cơ cấu tổ chức và thủ tục công nhận trường ĐHTT KVLN.
Sinh viên Trường Đại học Hoa Sen trong một buổi đối thoại với Tổng Lãnh sự Pháp tại TPHCM
Từ những đóng góp tích cực…
Nhiều chuyên gia trong ngành giáo dục nhận định: Việc tách rời giáo dục - đào tạo ra khỏi lợi ích kim tiền là một sáng kiến rất tiến bộ của giáo dục thế giới. Thực tế cho thấy, hệ thống trường ĐHTT KVLN tại nhiều quốc gia trên thế giới đang hoạt động rất hiệu quả. Nhiều ĐH danh tiếng, chất lượng hàng đầu như Harvard, Stanford, Yale… đều là trường tư thục không vì lợi nhuận. Còn tại Việt Nam, sau nhiều năm triển khai, mặc dù gặp khá nhiều rào cản từ cơ sở pháp lý nhưng cũng đã mang lại những hiệu quả ban đầu đáng ghi nhận. Trường ĐH Hoa Sen từ năm 2005 đến nay có khoảng 90% sinh viên tốt nghiệp tìm được việc làm. Ngoài ra, nhà trường được sinh viên, phụ huynh và người trong ngành đánh giá là một môi trường dạy và học nghiêm túc, được các tổ chức giáo dục quốc tế biết đến như một đối tác hợp tác hiệu quả. Gần đây, lãnh đạo thành phố đã “hoan nghênh và đánh giá cao sự nỗ lực phấn đấu của tập thể hội đồng quản trị, cán bộ quản lý, giảng viên Trường ĐH Hoa Sen đóng góp cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo của thành phố, nhất là góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong mười năm qua” (trích Thông báo kết luận của đồng chí Đinh La Thăng, Bí thư Thành ủy TPHCM tại buổi làm việc với Trường ĐH Hoa Sen ngày 25-5-2016).
Cần vận dụng hợp lý và bổ sung các quy định hiện hành
Luật sư Lương Văn Lý (Văn phòng Luật Quốc tế) cho biết, các văn bản pháp luật và pháp quy ban hành từ năm 2012 là một bước tiến quan trọng trong quá trình hoàn thiện quy định về trường ĐHTT KVLN. Rất tiếc là khi đi vào xử lý những vấn đề cụ thể, như đối với việc công nhận trường KVLN, các văn bản này, cụ thể là Quyết định 70/2014 của Thủ tướng Chính phủ, chưa suy tính đầy đủ đến thực tế Việt Nam. Chính phủ quy định khuyến khích loại hình ĐHTT KVLN từ năm 2005; khó khăn lắm mới có một số hạt giống được gieo và đang rất mạnh khỏe vươn lên, nhưng việc thực hiện máy móc các điều khoản về thủ tục công nhận của Quyết định 70/2014 đang có nguy cơ giết chết cái cây đang đơm hoa kết trái đó.
“Các văn bản nói trên chỉ là bước đi đầu tiên, còn phải đi rất nhiều bước nữa và đi nhanh chóng mới có thể có được những trường ĐHTT KVLN đúng chuẩn mực phổ biến trên thế giới. Chỉ xin đơn cử hai ví dụ: Một vấn đề đã được nêu ra nhiều là nên bỏ cổ tức hoàn toàn, dù hiện nay theo pháp luật thì mức cổ tức cho phép đã là thấp. Một vấn đề khác còn cơ bản hơn là cơ chế quản trị được quy định cho trường KVLN còn mang trong mình rất nhiều điều vay mượn của cơ chế quản trị doanh nghiệp. Luật Giáo dục nói chung và đặc biệt là quy chế tổ chức và hoạt động của cơ sở giáo dục nói riêng, cần phải được kiến tạo hoàn toàn khác biệt với Luật Doanh nghiệp. Đặc biệt, đối với trường ĐHTT KVLN thì sự khác biệt càng phải rõ ràng và dứt khoát hơn”, luật sư Lý nhận định.
Bà Bùi Trân Phượng, Hiệu trưởng Trường ĐH Hoa Sen chia sẻ: “Để tồn tại và phát triển trong suốt 25 năm qua, trường chủ yếu dựa vào nguồn tiền đóng góp của xã hội, từ Nhà nước, từ phụ huynh, các thành viên góp vốn, đồng thời từ những tài trợ của các doanh nghiệp dưới hình thức tài chính hoặc phi tài chính. Nếu không có những đóng góp, hỗ trợ đó thì nhà trường không thể phát triển mạnh như vậy được. Vì thế, việc vận dụng hợp lý và sát thực tế hành lang pháp lý đã có cho mô hình ĐHTT KVLN sẽ gỡ khó cho Hoa Sen, tạo cơ hội cho nhà trường hoạt động ổn định, đóng góp tích cực trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước”. |
HOÀNG THÁI
