Chọn thời điểm giữa trưa nắng nóng như đổ lửa của miền Trung, ngày 5-8-1964, những chiếc phản lực tiêm kích, cường kích từ các hàng không mẫu hạm, khu trục hạm của địch ở ngoài khơi vịnh Bắc bộ ào vào đất liền như những luồng gió độc bất ngờ tiến công các căn cứ hải quân của ta trên suốt dải ven biển, từ sông Gianh, cửa Hội đến Lạch Trường, Bãi Cháy…
Mừng thắng lợi. Ảnh: T.L.
Sang tháng 8-1964, tình hình trở nên nghiêm trọng. Máy bay Mỹ đã ném bom, bắn tên lửa xuống đồn Nậm Cắn (tây Nghệ An) và bản Noọng Gié. Tàu khu trục Ma Đốc trắng trợn xâm nhập sâu vào vùng biển Lạch Trường đụng độ với tàu phóng lôi của ta, bị thương phải bỏ chạy… dấu hiệu về cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân của giặc Mỹ đã rõ.
Toàn quân đã vào báo động cấp một! Những năm tháng xây dựng lực lượng trong hòa bình của Quân chủng Hải quân đã chấm dứt, đang ráo riết chuẩn bị để bước vào một cuộc chiến đấu thật sự. Tại các căn cứ, những đoàn tàu không còn cập bến san sát bên nhau với nếp sinh hoạt thời bình. Ngoại trừ khi cần thiết phải về cảng bổ sung đạn dược, nước ngọt và lương thực thực phẩm, các hạm tàu đã tản ra neo đậu rải rác để sẵn sàng chiến đấu.
Trên những con tàu ngày ấy, bên cạnh lớp cán bộ, thủy thủ đã dạn dày sóng gió, con em của hầu khắp các vùng miền trong cả nước còn có lớp chiến sĩ trẻ, bổ sung về tàu chưa được bao lâu. Đặc biệt còn có những cán bộ chỉ huy miền Nam tập kết.
Chọn thời điểm giữa trưa nắng nóng như đổ lửa của miền Trung, ngày 5-8-1964, những chiếc phản lực tiêm kích, cường kích từ các hàng không mẫu hạm, khu trục hạm của địch ào vào đất liền như những luồng gió độc bất ngờ tiến công hầu hết các căn cứ hải quân của ta trên suốt dải ven biển. Từ sông Gianh, cửa Hội đến Lạch Trường, Bãi Cháy… Với lợi thế tối ưu sử dụng máy bay phản lực và các loại vũ khí, bom đạn hiện đại đánh phá với cường độ mạnh, địch hy vọng sẽ đè bẹp lực lượng phòng không miền Bắc, hủy diệt các căn cứ hải quân của ta – mục tiêu chính trong cuộc tập kích này. Nhưng thế bất ngờ đã không xảy ra! Quân dân miền Bắc đã trong tư thế sẵn sàng đón đánh máy bay địch. Thế trận hiệp đồng giữa các trận địa pháo cao xạ, bộ đội biên phòng, dân quân tự vệ và những con tàu hải quân trên mặt nước đã giăng thành lưới bủa vây lũ cướp trời.
Bãi Cháy được coi là “tâm điểm” của trận chiến. Nói vậy bởi kẻ địch xác định đây là căn cứ hải quân lớn của miền Bắc, tập trung nhiều hạm tàu mới, hiện đại nên chúng rắp tâm triệt phá hoặc gây tổn thất nặng nề. Cũng với thủ đoạn nghi binh, 8 chiếc máy bay chia làm nhiều tốp bay rà sát mặt biển đến ngang đảo đèn Long Châu mới bất thần vọt lên cao, lao thẳng vào mục tiêu bắn phá. Biển trời Hạ Long như xé toác ra trong một trận “sấm vang chớp giật” của các loại súng pháo các cỡ từ dưới mặt đất bắn lên. Bầu trời vùng mỏ từ Bãi Cháy, Hạ Long, núi Bài Thơ tới Hà Lầm, Hà Tu… dày đặc những đám khói trắng của lưới lửa phòng không. Dưới mặt vịnh, những con tàu hải quân xé sóng lao đi, nòng pháo hạm mãnh liệt nhả đạn vào máy bay địch.
Đã có những chiếc máy bay địch dính đạn lao ra phía biển. Rồi tiếng hò reo dậy lên từ phía đất liền khi một đốm lửa bùng lên trên nền trời kèm theo chiếc dù trắng bật ra rơi về phía các dãy núi trên vịnh. Tiếp theo lại một chiếc phản lực nữa phải đền tội vùi sâu dưới đáy biển… Cùng với chiến công trên dòng sông Lam, cửa Hội và Lạch Trường, quân dân vùng mỏ đã góp phần vào chiến thắng ngày 5-8 bắn rơi tại chỗ 8 máy bay phản lực Mỹ và nhiều chiếc khác bị thương. Trung úy phi công Anvaritder nhảy dù rơi xuống vịnh Hạ Long là giặc lái đầu tiên bị bắt sống trong cuộc chiến tranh leo thang phá hoại bằng không quân của giặc Mỹ ra miền Bắc.
Ngày 7-8-1964, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng tổ chức trọng thể lễ tuyên dương công trạng hải quân và các đơn vị phòng không, dân quân tự vệ, Bộ đội Hải quân vinh dự được Đảng, Quốc hội và Chính phủ tặng thưởng Huân chương Quân công hạng nhì (cho quân chủng), 5 Huân chương Quân công hạng ba và 142 Huân chương Chiến công cho các đơn vị và các cán bộ chiến sĩ đã lập nhiều chiến công xuất sắc trong các trận chiến đấu ngày 2 và 5-8-1964. Bác Hồ đã đến dự và phát biểu: “Bác rất vui mừng thay mặt Đảng và Chính phủ đến khen ngợi các chú đã lập được thành tích lớn trong cuộc chiến đấu chống đế quốc Mỹ vừa qua. Các chú đã chiến đấu rất dũng cảm, đã bắn rơi 8 máy bay Mỹ và bắn hỏng nhiều chiếc khác… Các chú đã bắt sống phi công Mỹ, đánh đuổi tàu chiến Mỹ ra khỏi vùng biển nước ta. Như vậy là rất tốt”.
Người căn dặn: “Các chú đã thu được thắng lợi vẻ vang, nhưng chớ vì thắng lợi mà tự mãn, chủ quan khinh địch. Chúng ta biết rằng đế quốc Mỹ và tay sai chết thì chết, nết không chừa. Chúng còn nhiều âm mưu hiểm ác…”, “vì vậy nhiệm vụ của hải quân trước mắt cũng như lâu dài rất nặng nề và rất vẻ vang…”.
Văn Minh - Sỹ Hưởng
